De injectiepen (ook wel ‘prikpen’ genoemd) is een medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt voor het toedienen van bepaalde voorgeschreven geneesmiddelen, waaronder GLP-1 receptoragonisten zoals semaglutide (bijvoorbeeld Wegovy®, Ozempic®) en tirzepatide (bijvoorbeeld Mounjaro®). Deze geneesmiddelen zijn uitsluitend op recept verkrijgbaar en bedoeld voor medisch gebruik bij onder andere obesitas of diabetes type 2, afhankelijk van de goedgekeurde indicatie.
De medicijnen behoren tot de klasse van GLP-1 receptoragonisten. Deze stoffen bootsen het lichaamseigen hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) na. Dit hormoon:
Vertraagt de maaglediging,
Verhoogt het verzadigingsgevoel na een maaltijd,
Stimuleert de insulineafgifte en
Remt de glucagonproductie bij verhoogde bloedsuikerspiegels.
Normaal gesproken wordt GLP-1 snel afgebroken door het enzym DPP-4. De genoemde medicijnen zijn echter chemisch zo aangepast dat ze langdurig actief blijven, waardoor een wekelijkse injectie volstaat.
De pen is vooraf gevuld met de medicatie en is geschikt voor subcutane (onderhuidse) injectie.
Toediening gebeurt meestal in de bovenarm, buik of het bovenbeen.
De dosering wordt ingesteld via een draaimechanisme.
Na de injectie wordt de gebruikte naald verwijderd en veilig afgevoerd volgens de instructies.
De prikpen is ontworpen om gebruiksvriendelijk te zijn en is bedoeld voor zelftoediening, mits hiervoor een adequate instructie is gegeven door een zorgverlener. De patiënt moet zich ervan bewust zijn dat het correct toedienen onderdeel is van de behandelovereenkomst zoals vastgelegd in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO).
GLP-1-medicatie behoort tot de klasse van GLP-1 receptoragonisten (GLP-1 RA’s), een groep geneesmiddelen die ontworpen zijn om het lichaamseigen hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) na te bootsen. Dit hormoon wordt normaal gesproken geproduceerd in de dunne darm na voedselinname en speelt een rol in de regulatie van de bloedsuikerspiegel, het verzadigingsgevoel en de spijsvertering.
De belangrijkste fysiologische effecten van GLP-1-medicatie zijn:
🔹 Verhoogde insulineafgifte bij verhoogde glucosewaarden
Stimuleert de afgifte van insuline door de alvleesklier, uitsluitend wanneer de bloedsuikerspiegel verhoogd is.
🔹 Verminderde glucagonproductie
Remt de afgifte van glucagon (een hormoon dat de bloedsuikerspiegel verhoogt), waardoor postprandiale glucosepieken worden beperkt.
🔹 Vertraagde maaglediging
Voedsel blijft langer in de maag, wat leidt tot een geleidelijkere opname van suikers en een verlengd gevoel van verzadiging.
🔹 Invloed op eetlustregulatie via het centraal zenuwstelsel
GLP-1-agonisten beïnvloeden verzadigingscentra in de hersenen, wat kan leiden tot een verminderd hongergevoel.
Deze gecombineerde effecten kunnen bijdragen aan verbeterde glucosecontrole bij personen met diabetes type 2 en, indien voorgeschreven bij overgewicht of obesitas, aan vermindering van de calorie-inname. De werkingsduur van GLP-1-medicatie is verlengd door moleculaire aanpassingen, waardoor in veel gevallen wekelijkse toediening volstaat.
Medicatie zoals semaglutide of tirzepatide (GLP-1-medicatie) wordt soms voorgeschreven bij overgewicht of diabetes type 2. Naast gewichtsverlies kunnen er ook andere gezondheidsvoordelen optreden, mits de medicatie wordt gebruikt volgens medisch voorschrift.
Mogelijke voordelen zijn:
Betere bloedsuikerwaarden, vooral bij mensen met diabetes type 2.
Lagere bloeddruk, als gevolg van gewichtsverlies en de werking van het middel zelf.
Verbetering van cholesterol en vetten in het bloed, zoals een daling van het LDL-cholesterol.
Minder kans op hart- en vaatproblemen bij sommige mensen met verhoogd risico, als dit ook in de bijsluiter is goedgekeurd.
Verbetering van leverwaarden, bijvoorbeeld bij mensen met leververvetting. Hier wordt nog verder onderzoek naar gedaan.
Deze effecten verschillen per persoon. Niet iedereen zal elk voordeel ervaren.
GLP-1-receptoragonisten kunnen bij bepaalde patiënten een medisch hulpmiddel zijn bij het verbeteren van metabole parameters, waaronder gewichtsverlies en glucosecontrole. Toch vormen deze geneesmiddelen geen vervanging voor een gezonde leefstijl, maar zijn ze een mogelijke aanvulling binnen een integrale behandeling, onder begeleiding van een arts.
Voeding: Evenwichtige, energiebeperkte voeding blijft van fundamenteel belang voor duurzame gewichtsregulatie.
Lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke activiteit draagt bij aan verbetering van insulinegevoeligheid, spiermassa en stemming.
Slaap en stressregulatie: Chronisch slaaptekort en verhoogde stress kunnen metabole ontregeling versterken.
Langetermijneffecten: De kans op gewichtsbehoud en metabole gezondheid neemt toe wanneer leefstijlverandering duurzaam wordt volgehouden.
GLP-1-medicatie kan een ondersteunende rol spelen, maar vereist altijd gelijktijdige aandacht voor gedragsverandering en wordt doorgaans binnen richtlijnen van multidisciplinaire zorg toegepast.
Wanneer je lichaam meer energie (calorieën) binnenkrijgt dan het verbruikt, wordt dit overschot omgezet in vet. Dit vet wordt opgeslagen in speciale vetcellen, ook wel adipocyten genoemd. Die vetcellen bevinden zich onder de huid (subcutaan vet) en rondom organen in de buik (visceraal vet). Dit proces is een natuurlijk onderdeel van de stofwisseling en speelde oorspronkelijk een belangrijke rol in het overleven tijdens tijden van voedseltekort.
Na het eten breekt je lichaam koolhydraten en vetten af tot glucose (suiker) en vetzuren. Wanneer je méér eet dan je nodig hebt:
Wordt het overschot opgeslagen als triglyceriden (vetten) in vetcellen.
Insuline, een belangrijk hormoon, speelt hierbij een centrale rol: het stimuleert de opname van glucose én vetopslag.
Hoe vaker en langer er een overschot is, hoe meer vetcellen groeien of in aantal toenemen.
Er is onderscheid tussen:
Subcutaan vet (onder de huid): dit is meestal minder schadelijk.
Visceraal vet (rondom organen): dit wordt in verband gebracht met hogere gezondheidsrisico’s, zoals insulineresistentie, hart- en vaatziekten en leververvetting.
Vetopslag is dus op zichzelf niet “slecht”, maar langdurige ophoping van vet—met name visceraal vet—kan de stofwisseling verstoren en bijdragen aan chronische aandoeningen.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) zijn geneesmiddelen die zijn ontwikkeld voor de behandeling van onder andere type 2 diabetes en obesitas, afhankelijk van de geregistreerde indicatie. Hoewel deze middelen primair gericht zijn op glucoseregulatie en gewichtsverlies, tonen wetenschappelijke studies aan dat ze ook ontstekingsremmende effecten kunnen hebben – met name bij mensen met laaggradige (chronische) ontsteking, die vaak voorkomt bij overgewicht, insulineresistentie of leververvetting.
GLP-1-medicatie verlaagt de activiteit van ontstekingsbevorderende stoffen (zoals cytokinen, bijvoorbeeld TNF-α en IL-6), die verhoogd zijn bij metabole aandoeningen.
De middelen lijken ook een gunstig effect te hebben op het immuunsysteem, met onderdrukking van bepaalde ontstekingsroutes in vetweefsel, lever en vaatwanden.
Daarnaast draagt het verminderde vetmassa en verbeterde insulinegevoeligheid bij aan minder metabole stress en daarmee minder ontstekingsactiviteit.
Deze effecten zijn vooral aangetoond in klinische studies bij mensen met:
Obesitas (met of zonder diabetes)
Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD/NASH)
Verhoogde cardiovasculaire ontstekingsmarkers
Let op: deze ontstekingsremmende effecten zijn geen officiële behandelindicatie, tenzij opgenomen in de goedgekeurde registratie van het geneesmiddel. Ze worden beschreven als mogelijke bijkomende effecten bij correct medisch gebruik.
Het hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) speelt een belangrijke rol in de spijsvertering. GLP-1 wordt in het lichaam aangemaakt in de dunne darm na een maaltijd en helpt het spijsverteringsproces te vertragen en reguleren. GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide), die als geneesmiddel worden gebruikt bij o.a. type 2 diabetes of obesitas, bootsen dit natuurlijke hormoon na.
Vertraagde maaglediging: GLP-1-medicatie zorgt ervoor dat voedsel langzamer vanuit de maag naar de dunne darm wordt doorgestuurd. Dit leidt tot een langzamere opname van suikers in het bloed en verhoogt het verzadigingsgevoel.
Sneller vol gevoel: Doordat de maag langer gevuld blijft, treedt een eerder gevoel van verzadiging op tijdens en na de maaltijd.
Beïnvloeding van eetlust: GLP-1 activeert ook zenuwbanen naar de hersenen die betrokken zijn bij honger- en verzadigingsregulatie.
Deze effecten op de maag zijn niet kunstmatig of geforceerd, maar nabootsingen van de natuurlijke werking van GLP-1. De werking kan bijdragen aan gewichtsvermindering, betere bloedsuikercontrole, en in sommige gevallen aan vermindering van maag-gerelateerde klachten bij overeten.
Deze werking is doorgaans tijdelijk: het lichaam kan zich na verloop van tijd aanpassen, waardoor de maaglediging minder vertraagd wordt bij langdurig gebruik.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) bootsen het natuurlijke hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) na. Dit hormoon werkt niet alleen in het spijsverteringskanaal, maar speelt ook een rol in de hersenen, met name in gebieden die betrokken zijn bij hongergevoel, verzadiging en het beloningssysteem.
GLP-1 beïnvloedt meerdere hersengebieden die betrokken zijn bij eetgedrag en beloning, waaronder:
De hypothalamus, waar het verzadigingsgevoel wordt gereguleerd. GLP-1-agonisten versterken hier het signaal dat je genoeg hebt gegeten.
Het mesolimbisch systeem, dat betrokken is bij beloning, motivatie en eetdrang. Door de gevoeligheid voor voedselbeloning te verlagen, kan GLP-1 helpen om trek in calorierijk eten te verminderen.
Deze werking kan ertoe bijdragen dat:
Je minder behoefte hebt aan eten zonder honger (bijvoorbeeld emotioneel of impulsief eten),
Het aantrekkelijke effect van bepaald voedsel wordt verminderd,
Je sneller een gevoel van controle over eetmomenten ervaart.
Deze effecten kunnen per persoon verschillen en zijn afhankelijk van individuele gevoeligheid van het centrale zenuwstelsel. Ze vormen geen primaire behandelindicatie, maar worden in klinische studies wel als secundaire effecten beschreven bij patiënten met obesitas of eetstoornissen.
De alvleesklier (pancreas) speelt een centrale rol in het handhaven van een gezonde bloedsuikerspiegel (glucosewaarde). Bij dit proces zijn twee belangrijke hormonen betrokken: insuline en glucagon. GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) bootsen het natuurlijke hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) na en beïnvloeden op die manier de hormoonfunctie van de alvleesklier.
Na het eten stijgt de bloedsuikerspiegel. De alvleesklier reageert daarop met het aanmaken van insuline, een hormoon dat glucose helpt opnemen in de lichaamscellen.
Tegelijk wordt de aanmaak van glucagon, dat normaal gesproken de bloedsuikerspiegel verhoogt, geremd.
GLP-1 versterkt deze natuurlijke reactie: het stimuleert de afgifte van insuline en remt de productie van glucagon, maar alleen als de bloedsuikerspiegel verhoogd is.
Hierdoor wordt een te hoge glucosepiek na de maaltijd beperkt en blijft de bloedsuiker meer in balans.
Bij mensen met type 2 diabetes of insulineresistentie reageert de alvleesklier vaak minder goed. GLP-1-medicatie ondersteunt dan het natuurlijke mechanisme van de pancreas, zonder dat het risico op te lage bloedsuikers (hypoglykemie) direct toeneemt — mits het niet gecombineerd wordt met andere middelen die dat risico verhogen.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) zijn geneesmiddelen die primair worden ingezet bij de behandeling van type 2 diabetes en obesitas, afhankelijk van de goedgekeurde indicatie. Naast hun werking op bloedsuiker en gewicht, tonen wetenschappelijke studies aan dat deze middelen ook invloed kunnen hebben op het hart en de bloedvaten — bij bepaalde risicogroepen en onder specifieke medische voorwaarden.
Verbetering van de bloeddruk: GLP-1 kan een lichte daling van de systolische bloeddruk veroorzaken, deels door gewichtsverlies en vaatverwijdend effect.
Gunstig effect op cholesterolwaarden: Bij sommige gebruikers wordt een afname van LDL-cholesterol en triglyceriden gezien.
Vermindering van ontstekingsactiviteit in de vaatwanden, wat mogelijk een rol speelt bij het beperken van atherosclerose (aderverkalking).
Vermindering van cardiovasculaire incidenten: Bij mensen met bestaande hart- en vaatziekten of verhoogd risico (zoals diabetes type 2) kan GLP-1-medicatie in bepaalde gevallen het risico op een hartinfarct of beroerte verlagen.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) zijn geneesmiddelen die het lichaamseigen hormoon GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) nabootsen. Hoewel deze middelen primair zijn ontwikkeld voor de behandeling van type 2 diabetes en obesitas, laten recente wetenschappelijke studies zien dat GLP-1 ook actief is in de hersenen, en daar mogelijk een beschermende rol kan spelen.
GLP-1-receptoren bevinden zich niet alleen in de darm en alvleesklier, maar ook in hersengebieden die betrokken zijn bij:
Geheugen en cognitieve functies (zoals de hippocampus),
Ontstekingsremming in het centrale zenuwstelsel,
Bescherming van zenuwcellen (neuroprotectie).
In experimenteel en klinisch onderzoek is aangetoond dat GLP-1-medicatie:
Oxidatieve stress en ontstekingsprocessen in de hersenen kan verminderen,
Mogelijk de vorming van schadelijke eiwitophopingen – zoals amyloïde-beta (in de ziekte van Alzheimer) – vertraagt,
En de levensvatbaarheid van zenuwcellen kan ondersteunen, wat potentieel relevant is bij neurodegeneratieve aandoeningen.
Belangrijk: deze neuroprotectieve werking wordt nog onderzocht en is geen geregistreerde indicatie. GLP-1-medicatie is (nog) niet goedgekeurd voor behandeling van neurologische ziekten zoals Alzheimer, tenzij in het kader van klinisch onderzoek of specifieke protocollen.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) zijn geneesmiddelen die in de praktijk worden voorgeschreven bij type 2 diabetes en obesitas, afhankelijk van de goedgekeurde indicatie. Naast hun werking op bloedsuiker en gewicht, is er groeiende wetenschappelijke aandacht voor de invloed van GLP-1-medicatie op de nieren.
De nieren filteren afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed. Bij mensen met diabetes of overgewicht kan de nierfunctie onder druk komen te staan, wat op termijn kan leiden tot diabetische nefropathie of chronische nierschade.
GLP-1-medicatie lijkt hierbij op verschillende manieren een ondersteunende rol te spelen:
Vermindering van albuminurie (verlies van eiwit via de urine), wat een belangrijke marker is voor nierstress.
Lichte daling van bloeddruk en ontstekingsactiviteit, wat gunstig kan zijn voor de nierdoorbloeding.
Mogelijke vertraging van achteruitgang van de nierfunctie bij risicopatiënten (bijvoorbeeld mensen met diabetes type 2 en bestaande nierafwijkingen).
Let op: deze nierbeschermende effecten zijn uitsluitend vastgesteld bij specifieke GLP-1-middelen en onder voorwaarden zoals beschreven in klinische studies. Het is geen primaire indicatie, tenzij dit expliciet in de officiële productinformatie is vermeld.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide, tirzepatide, liraglutide) zijn geneesmiddelen die worden voorgeschreven bij obesitas of type 2 diabetes, afhankelijk van de goedgekeurde indicatie. Zoals bij elk geneesmiddel kunnen er bijwerkingen optreden. De meeste bijwerkingen zijn mild en tijdelijk, maar in zeldzame gevallen kunnen ook ernstiger reacties voorkomen.
De meest gemelde bijwerkingen zijn vooral maagdarm-gerelateerd en treden vaak op bij de start of bij dosisverhoging:
Misselijkheid, vooral kort na toediening
Braken of diarree
Buikpijn of een opgeblazen gevoel
Verminderde eetlust
In veel gevallen verdwijnen deze klachten binnen enkele dagen tot weken, wanneer het lichaam zich aanpast aan het medicijn.
Obstipatie of vertraagde maaglediging
Hoofdpijn of vermoeidheid
Verhoogde hartslag (tachycardie)
Ontsteking van de alvleesklier (pancreatitis) – dit is zeldzaam maar vereist onmiddellijke medische aandacht bij hevige buikpijn
Galblaasproblemen, zoals galstenen
Reacties op de injectieplaats
Niet iedereen krijgt bijwerkingen. Bijwerkingen verschillen per persoon en hangen mede af van dosering, gebruiksduur en combinatie met andere geneesmiddelen.
GLP-1-receptoragonisten (zoals semaglutide of tirzepatide) worden gebruikt bij chronische aandoeningen zoals obesitas of type 2 diabetes. Omdat deze aandoeningen vaak langdurig van aard zijn, komt regelmatig de vraag op of de medicatie levenslang moet worden gebruikt. Het antwoord hierop is afhankelijk van meerdere medische en persoonlijke factoren.
GLP-1-medicatie behandelt geen onderliggende oorzaak, maar helpt bij het onder controle houden van bloedsuiker, gewicht en gerelateerde risicofactoren.
Bij stoppen met het middel komt het gewicht of de bloedsuikerspiegel bij veel mensen gedeeltelijk of volledig terug op het oude niveau, tenzij er blijvende leefstijlveranderingen zijn doorgevoerd.
Sommige patiënten gebruiken het middel tijdelijk als ondersteuning bij gedragsverandering, anderen hebben langdurige behandeling nodig vanwege terugkerende klachten of medische noodzaak.
De behandelduur wordt altijd periodiek geëvalueerd door een arts op basis van:
Effectiviteit,
Tolerantie en bijwerkingen,
Persoonlijke omstandigheden,
Behandeldoelen en risico’s bij voortzetting of stoppen.
Er is géén vaste regel voor levenslang gebruik. Dit wordt individueel beoordeeld in het kader van de behandelrelatie.